اراضی موات یکی از مهم‌ترین موضوعات در حقوق زمین و املاک است که همواره توجه دولت‌ها و فعالان حوزه حقوقی را به خود جلب کرده است. قوانین مرتبط با این اراضی به ویژه در کشور ما ایران، به دلیل اهمیت زمین و استفاده از آن در زمینه‌های کشاورزی و عمرانی از جمله مباحثی است که توسط حقوقدانان بررسی می‌شود. از جمله حقوقدانانی که در این زمینه فعالیت چشمگیری داشته‌اند، دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس است که با تحلیل دقیق و جامع خود توانسته است به درک بهتری از پیچیدگی‌های این حوزه کمک کند.
۱. تعریف اراضی موات و انواع واگذاری
بر اساس قوانین کشور، اراضی موات به اراضی‌ای اطلاق می‌شود که بدون استفاده و آبادانی باشند و به شکل طبیعی خود باقی مانده‌اند. قوانین مختلفی در راستای احیا و واگذاری این اراضی وضع شده است، به طوری که این اراضی می‌توانند به عنوان منبعی برای توسعه کشاورزی و عمرانی استفاده شوند. مطابق با بند «ج» ماده ۷، اراضی موات قابل واگذاری دانسته شده‌اند، چه به نام دولت به ثبت رسیده باشند و چه سابقه ثبتی نداشته باشند.
به گفته دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس، اراضی موات به دو روش عمده واگذار می‌شوند: واگذاری موقت و واگذاری قطعی.
۲. انواع واگذاری اراضی موات
الف) واگذاری موقت
طبق ماده ۳۱ آیین‌نامه لایحه اصلاح لایحه احیا و واگذاری، اراضی موات به صورت اجاره و برای مدت موقت به اشخاص حقیقی و غیر دولتی واگذار می‌شوند. در این نوع واگذاری که تنها به صورت اجاره است، فرد می‌تواند از اراضی بهره‌برداری کند اما مالکیت اصلی همچنان در اختیار دولت باقی می‌ماند. از نکات قابل توجه در این مورد، این است که به موجب رأی هیات عمومی دیوان عدالت اداری، اختیارات مربوط به واگذاری موقت به وزارت جهاد واگذار شده است.
ب) واگذاری قطعی
واگذاری قطعی به معنای انتقال کامل مالکیت اراضی به شخص یا نهاد مورد نظر است. تبصره ۵۴ قانون بودجه سال ۱۳۷۲ این نوع واگذاری را برای اراضی‌ای که به بهره‌برداری رسیده‌اند، صادر کرده است. همچنین، ماده ۸۴ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت مجوز انتقال قطعی اراضی موات را به صورت کامل فراهم کرده است.
در این زمینه، دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس توصیه می‌کند که پیش از اقدام به واگذاری، شرایط و محدودیت‌های قانونی به دقت بررسی شود تا از هرگونه مشکل حقوقی جلوگیری به عمل آید.
۳. جهات و اهداف واگذاری اراضی موات
واگذاری اراضی موات به منظور تحقق چندین هدف انجام می‌شود:
- احیا و آبادانی زمین: دولت‌ها تمایل دارند که از این اراضی جهت افزایش بهره‌وری و آبادانی کشور استفاده کنند.
- توسعه شرکت‌های تعاونی روستایی: این امر باعث افزایش توانمندی اقتصادی مناطق روستایی و افزایش تولیدات کشاورزی می‌شود.
- اجرای برنامه‌های عمومی و عمرانی: در بسیاری از موارد، اراضی موات برای پروژه‌های زیرساختی مانند ساخت جاده‌ها، احداث مدارس و بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس به موکلان خود توصیه می‌کند که در هنگام تقاضای واگذاری زمین برای اهداف ذکر شده، تمامی اسناد و مدارک لازم را به درستی تهیه کنند.
۴. شرایط و ترتیب واگذاری اراضی موات
مطابق با ماده ۱۰ قانون نحوه واگذاری و احیا، واگذاری اراضی موات باید بر اساس اولویت‌هایی خاص انجام شود که به ترتیب زیر تعریف شده‌اند:
کارمندان دولتی در صورت ترک اشتغال یا بازنشستگی
ساکنین محلی با حداقل سه سال سکونت در محل
داوطلبانی که متعهد به سکونت در محل شوند
تحصیلکرده‌های کشاورزی، دامپزشکی و دامپروری به شرط عدم اشتغال دولتی
به گفته دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس، این اولویت‌بندی برای اطمینان از واگذاری اراضی به افرادی است که توانایی احیای زمین را دارند.
۵. واگذاری اراضی برای مصارف غیر کشاورزی
مطابق ماده ۱۸ قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی، شرایط واگذاری اراضی برای فعالیت‌ها و مصارف غیرکشاورزی با رعایت ضوابط خاص انجام می‌شود. این مصارف شامل فعالیت‌های صنعتی، تجاری و عمرانی هستند.
دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس، تاکید می‌کند که در واگذاری‌های غیرکشاورزی، باید مراحل قانونی و نظارت‌های لازم به دقت رعایت شوند تا از مشکلات حقوقی آتی جلوگیری شود.
۶. نحوه خلع ید از متصرفان قانونی اراضی موات
در صورت عدم انجام تعهدات توسط متقاضی، قانون حق خلع ید را به دولت اعطا کرده است. ماده ۱۲ مقرر می‌کند که اگر متقاضی به تعهدات سالانه و شرایط قرارداد پایبند نباشد، دولت می‌تواند اراضی را پس بگیرد.
پرسش‌های متداول
۱. آیا اراضی موات به اراضی بایر و دایر هم تعلق می‌گیرند؟
خیر، اراضی موات شامل زمین‌هایی است که بدون هیچ بهره‌برداری باقی مانده و به صورت طبیعی و بکر هستند. اراضی بایر و دایر شامل اراضی کشاورزی و زمین‌هایی هستند که در گذشته مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
۲. آیا واگذاری قطعی اراضی موات به افراد حقیقی امکان‌پذیر است؟
بله، به شرط آنکه طبق قوانین و ضوابط مقرر و با توجه به تبصره‌های مرتبط در قانون بودجه و قانون وصول برخی از درآمدهای دولت، مجوز واگذاری قطعی برای این اراضی صادر شود.
۳. در صورت عدم رعایت تعهدات از سوی متقاضی، چه اقدامی صورت می‌گیرد؟
اگر متقاضی تعهدات خود را طبق قرارداد انجام ندهد، دولت می‌تواند نسبت به خلع ید از اراضی اقدام نماید.
۴. آیا واگذاری اراضی موات برای ساخت مسکن امکان‌پذیر است؟
بله، در صورتی که طرح پیشنهادی مورد تایید مقامات مربوطه باشد، امکان استفاده از اراضی موات برای ساخت مسکن یا دیگر طرح‌های عمرانی وجود دارد.
دکتر امین رادمان، وکیل پایه یک دادگستری و بهترین وکیل تنکابن، رامسر، نشتارود، خرم آباد و چالوس با تجربه خود توصیه می‌کند که برای جلوگیری از هرگونه مشکل حقوقی، پیش از اقدام به واگذاری زمین و اخذ مجوزهای لازم، مشاوره کامل و دقیقی انجام شود.جام شود.
بدون دیدگاه